adrenaline
Wat is adrenaline
Ook in een stress situatie als een allergische reactie of anafylaxie wordt er door het lichaam adrenaline vrijgemaakt, maar niet voldoende om de symptomen van de allergische reactie te onderdrukken. De reden dat de arts bij de kans op anafylaxie adrenaline (voor de patiënt in de vorm van een auto-injector) voorschrijft is dat de werkzaamheid van adrenaline zeer snel is en op meerdere gebieden die beïnvloed worden door de allergische reactie de symptomen verlicht.
Adrenaline (Latijn: ad = bij, ren = nier dus: bijnier) of epinefrine (Griekse benaming) is een hormoon en een neurotransmitter. Het is een catecholamine die wordt geproduceerd in het bijniermerg en in sommige zenuwcellen.
Adrenaline komt in grote hoeveelheden vrij in omstandigheden die door het lichaam als (mogelijk) bedreigend voor de overleving worden ervaren en daardoor stress veroorzaken.
Vaak gaat dit samen met angst en woede. Ook kou, hitte, honger, dorst, pijn, fysieke inspanning en andere zaken die de balans in het lichaam verstoren, kunnen de adrenalineproductie verhogen. Adrenaline is schadelijk als het in te grote hoeveelheden (bijv. bij feochromocytoom) of te langdurig vrijkomt en een adrenalineverslaving kan ernstige schade aanrichten.
De Noodsituatie
Het snel vrijkomen van grote hoeveelheden adrenaline maakt deel uit van het overlevingsmechanisme van het organisme. Het maakt het mogelijk om te vechten, te verstarren of te vluchten (de vecht-verstar of vluchtreactie) en verhoogt daarmee de kans om te overleven.
De effecten van het vrijkomen van adrenaline zijn o.a.:
- Versnelde ademhaling en hartslag, voor een versnelde bloed- en zuurstofvoorziening om het vluchten of vechten mogelijk te maken.
- Stijging bloeddruk door perifere vaatvernauwing
- Zorgt voor vermindering van (inwendige) zwellingen
- gaat verkramping van de longweefsel/blaasjes tegen
- Vrijmaken van energie (glucose), benodigd voor de vlucht/vechtreactie. Hiermee gaat gepaard de remming van de opslag van energie.
- Vermindering bloedtoevoer naar de darmen (spijsvertering heeft geen acute prioriteit bij levensgevaar)
- Vergroting pupillen voor betere zicht, waardoor verbetering van waarnemen gevaar
- Verhoogde alertheid (concentratievermogen)
- Verkorte bloedstollingstijd, van belang bij verwondingen, vermindert de kans om dood te bloeden
- Handpalmen gaan zweten
- Het geheugen verbetert tijdelijk. De herinnering aan de bedreigende situatie wordt beter opgeslagen om deze voortaan sneller te herkennen.
- Ook wordt het gevoel van tijd beïnvloed: gebeurtenissen lijken trager te verlopen waardoor iemand meer tijd lijkt te hebben om te reageren
Bij hartstilstand en anafylactische reactie is snelle toediening van adrenaline de eerste keus.
Bij personen met een actueel risico van of reeds doorgemaakte anafylactische shock is het belangrijk dat eenvoudig, op een veilige wijze en zo snel mogelijk adrenaline kan worden toegediend. De speciale toedieningsvorm van de auto-injector is hiervoor geschikt en heeft de voorkeur.
Indicaties
- Cardiopulmonaire resuscitatie zoals bij een hartstilstand.
- Anafylaxie, als reactie op allergenen zoals insectensteken of -beten, voedsel, geneesmiddelen of andere allergenen; anafylactische shock, anafylaxie door lichamelijke inspanning, idiopathische anafylaxie.
- Bronchospasmen, in het bijzonder bij astma bronchiale.
Dosering
- De auto-injectors Emerade®, EpiPen® en Jext® zijn uitsluitend bedoeld voor intramusculaire toediening in het antero-laterale deel van het bovenbeen (in de spier aan de zijkant van het dijbeen tussen knie en heup), eventueel door de kleding heen.
Als er een allergische reactie optreed waarbij de luchtwegen of het hart-vaatsysteem of beide betrokken is, dan is dit een medische noodsituatie. Lees verder
Op welke leeftijd zou een kind de adrenaline auto-injector zelf bij zich kunnen (moeten) dragen en zichzelf de adrenaline toedienen?
Dit hangt af van de volwassenheid van het kind. Op 9, 10 of 11, kunnen sommige kinderen al leren hoe ze de adrenaline auto-injector moeten gebruiken en de injector bij zich dragen. Wanneer een kind meer dan één adrenaline auto-injector is voorgeschreven, moet de tweede toegankelijk zijn voor het personeel (de eerste uiteraard ook). het kind moet gerustgesteld worden door uit te leggen dat tijdens een noodsituatie er een noodplan is opgesteld om de situatie te beheersen en waar het personeel van op de hoogte en getraind is. Het personeel zal dan helpen in de behandeling en een ambulance oproepen.
Wanneer ik de adrenaline moet toedienen, hoe snel zal het werken?
Er moeten al heel snel tekenen van verbetering optreden. Maar wanneer er geen verbetering is, of als de symptomen erger worden, dan moet na 5 – 10 minuten een tweede injectie gegeven worden.
Wanneer ik de injector heb gebruikt, waar laat ik deze dan?
Wanneer de adrenaline is gegeven, moet er direct daarna een ambulance (bel 112) zijn opgeroepen.
Je moet de injector veilig opbergen en aan het ambulancepersoneel geven opdat zij weten wat er gebeurt en welke medicijnen er zijn gegeven.
Wat zal er gebeuren wanneer ik de adrenaline heb gegeven en het kind heeft geen anafylactische reactie?
De hartslag kan stijgen en het kind zou voor een paar minuten hartkloppingen kunnen krijgen. Echter er behoeven geen ernstige bijverschijnselen op te treden tenzij het kind al bestaande hartproblemen heeft.
Is adrenaline veilig?
Adrenaline in de vorm en hoeveelheid waar het in wordt voorgeschreven is volkomen veilig wanneer het op de juiste manier wordt toegediend (intramusculair of te wel in de spier). Het is zelfs zo dat als er een adrenaline auto-injector op de juiste manier wordt toegediend in het geval dat het niet echt nodig was geweest, dit geen schadelijke effecten geeft bij de persoon die de injectie heeft gehad.
Dus, voor de meeste personen is intramusculaire toediening van adrenaline volkomen veilig, maar de arts die het voorschrijft moet alle bestaande aandoeningen (bijvoorbeeld hartaandoeningen) in overweging nemen. Bèta Blokkers en ACE inhibitoren kunnen de behandeling beïnvloeden.
Lees hier meer: Belangrijk om te weten over een adrenaline injectie
Aantal adrenaline auto-injectoren?
Aantal adrenaline auto-injectoren?
Hoeveel adrenaline auto/injectoren zou een kind bij zich moeten hebben – één, of meer dan één?
Er is geen nationaal overeengekomen beleid hierover.
Sommige allergie-experts adviseren dat er twee in elke omgeving aanwezig en beschikbaar moeten zijn voor de navolgende redenen:
Er kan één verkeerd afgaan of per ongeluk afgaan. Hoewel dit niet waarschijnlijk zal zijn wanneer er adequate training is gegeven.
Een tweede injectie kan nodig zijn omdat de reactie heftiger is dan verwacht en er geen verbetering optreedt binnen 5 tot 10 minuten , of omdat de ambulance niet binnen 15 – 30 minuten aanwezig is.
Andere allergie experts hebben meer vertrouwen in de aanwezigheid van één injector op elke locatie. Zij wijzen op dat wanneer de injectie vroeg genoeg wordt gegeven er waarschijnlijk geen tweede nodig zal zijn. Maar een ambulance moet wel gebeld worden.
Uiteindelijk zal het aantal adrenaline auto-injectoren dat voorgeschreven wordt ter bepaling zijn van de voorschrijvende arts, in overleg met de patiënt of diens ouders.
Elk geval zal moeten beoordeeld worden op zijn eigen feiten en inschattingen.